Er wordt wel eens gesteld dat (klassieke) Arabische poëzie onvertaalbaar is. Hafid Bouazza toont ons met Schoon in elk oog is wat het bemint en De zon kussen op dit nachtuur dat Nederlandse vertalingen niet per definitie stroef hoeven te zijn of aan beeldspraak moeten inboeten. In zijn frisse vertalingen weet hij dankzij zijn verrassende woordkeuzes het Nederlands zodanig te bespelen dat veel van de oorspronkelijke meergelaagdheid voor de lezer bewaard blijft. De Nederlandse vertalingen getuigen bovendien van een grote muzikaliteit en gevoel voor ritme.

Schoon in elk oog is wat het bemint is een bloemlezing van klassieke Arabische liefdesgedichten (6e - 12e eeuw). De selectie is gebaseerd op een reeds eerder bij Bert Bakker verschenen tweetalige 'bloesemlezing' onder dezelfde titel (2000) en gedichten uit de appendix van Rond voor rond of als een pikhouweel: klassieke Arabische erotica (Prometheus, 2002), die vervolgens gecorrigeerd en uitgebreid werden. Bouazza wil met deze selectie het vertekende beeld doorprikken dat Arabieren alleen maar romantische en platonische liefdespoëzie zouden geschreven hebben: zij zagen volgens hem de liefde in de eerste plaats als iets fysieks, en vertaalden dit ook zo naar hun poëzie. Met de vertaling van deze verzameling liefdesgedichten slaagt hij in zijn opzet. Ze openbaart zich een poëtische neerslag van een brede waaier van liefdeservaringen. Speelse gedichten over passionele ontmoetingen en (homo-)erotische liefdesavonturen worden afgewisseld met beschrijvingen van hartstochtelijke hunkeringen naar de onbereikbare geliefde en weemoedige herinneringen aan vervlogen jeugdliefdes.

De tweede bundel is een bloemlezing van het werk van Ibn Al-Mu'tazz (861-908), zoon van een slavin en een kalief. Hij schreef vnl. wijngedichten, amoureuze en erotische ontboezemingen en natuurbeschrijvingen. Bouazza selecteerde hieruit net die gedichten die getuigen van zijn originele vergelijkingen en metaforen en de vernuftige manier waarop hij de poëtische conventies weet te bespelen.

In beide bloemlezingen ontdekken we pareltjes van wat de klassieke Arabische poëzie te bieden heeft. De aantekeningen achterin loodsen de lezer door bepaalde topoi, beelden, toespelingen en metaforen die eigen zijn aan het genre. In Schoon in elk oog is wat het bemint vult Bouazza deze toelichtingen aan met beknopte biografische informatie over de auteurs van de verschillende gedichten.

Helaas blijft de tweetalige lezer op zijn honger zitten. Bouazza's zorgvuldige en gedurfde selectie bevat gedichten waarvan de Arabische publicaties niet allemaal even gemakkelijk te verkrijgen zijn. De vertaler stelt zelf dat er nog geen wetenschappelijke editie bestaat van het complete werk van Ibn Al-Mu'tazz. De weergave van de originele Arabische gedichten naast de Nederlandse vertaling had dan ook een mooie bijdrage kunnen zijn tot het ontsluiten van minder conventionele poëzie voor lezers die ook het Arabisch beheersen.

Deze twee bloemlezingen zijn de eerste van een reeks met vertalingen van enkele "opvallende en bewonderde schrijvers uit de Arabische wereld.'" Ik kijk alvast uit naar meer.

[Helge Dani] Verberg tekst

De volledige ‘Arabische Bibliotheek ‘ van Hafid Bouazza (1970-2021) gebundeld, bestaande uit vijf delen. Deel 1, ‘Schoon in elk oog is wat het bemint’ (2005), is een bloemlezing uit de Arabische liefdespoe͏̈zie uit de 7e tot 12e eeuw. Deel 2, ‘De zon kussen op dit nachtuur’ (2006), bevat een keuze uit het werk van de Perzische dichter Ibn al-Mu’tazz (861-908). Deel 3, ‘Om wat er nog komen moet’ (2008), bevat pornografische Arabische gedichten, maar zonder de expliciete illustraties van striptekenaar Dick Matena uit de afzonderlijke uitgave. Deel 4, ‘Niets dan zonde’ (2012), is een bloemlezing van erotische poe͏̈zie uit de Arabische literatuur. Deel 5, ‘Verder is deze nacht’ (2015), bevat een keuze van gedichten uit de klassieke Arabische literatuur met christelijke aspecten. Als vertaler heeft Bouazza zichtbaar plezier gehad in het uitzoeken van de gedichten en het uitkiezen van de meest virtuoze Nederlandse woorden in de vertaling. Dat levert pagina’s vol met wonderlijke woorden, mooi in taal gevat, zinnelijke en vaak expliciete beschrijvingen op. Elk deel is voorzien van een woord vooraf en uitgebreide aantekeningen. Bouazza schreef verder o.a. 'De voeten van Abdullah' (1996, E. du Perronprijs) en 'Paravion' (2003, Gouden Uil). Verberg tekst